Διαταραχή Πανικού Με ή Χωρίς Αγοραφοβία

Η Διαταραχή Πανικού είναι μια αγχώδης διαταραχή που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού που «συνδέονται» μεταξύ τους με το λεγόμενο άγχος αναμονής, που στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο το άγχος ή ο φόβος για μια επόμενη κρίση πανικού.

Τι είναι όμως η κρίση πανικού; Σαν κρίση πανικού περιγράφεται μια περιγεγραμμένη (με γνωστή αρχή και τέλος), σύντομη κατά κανόνα (συνηθέστερα διάρκειας μερικών λεπτών) περίοδος πολύ έντονου φόβου ή άγχους. Αρχίζει ξαφνικά και απροσδόκητα, κλιμακώνεται μέσα σε λίγα (10-20΄) λεπτά και χαρακτηρίζεται (πέραν του άγχους/φόβου) από οξέα σωματικά και ψυχικά συμπτώματα:

• Ταχυκαρδία
• Εφίδρωση
• Τρόμος
• Αίσθημα ζάλης
• Πόνος ή δυσφορία στο στήθος
• Δύσπνοια ή αίσθηση ότι δεν επαρκεί ο αέρας
• Ναυτία
• Αίσθηση αποξένωσης από το περιβάλλον
• Ρίγος ή αίσθημα ανόδου της θερμοκρασίας του σώματος, και
• Αίσθημα επικείμενου θανάτου ή/και φόβος ότι θα χαθεί ο έλεγχος του μυαλού.

Πολύ συχνά, άνθρωποι που υφίστανται μια κρίση πανικού απευθύνονται στα τμήματα επειγόντων των νοσοκομείων φοβούμενοι ότι εκείνη τη στιγμή παθαίνουν κάτι πολύ επικίνδυνο για τη ζωή τους πχ έμφραγμα του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό ή ότι «χάνουν το μυαλό τους».

Γιατί συμβαίνει και τι σημαίνει η κρίση πανικού; 

Το περίεργο είναι ότι ενώ το άτομο που την υφίσταται έχει την αίσθηση ότι το σώμα του «καταρρέει» στην πραγματικότητα το σώμα και ο εγκέφαλος, εκείνη τη στιγμή λειτουργούν έτσι ώστε να το προστατέψουν από ένα κίνδυνο. Η αλληλουχία όσων συμβαίνουν είναι η εξής: (συχνά, αλλά όχι πάντα) προηγείται ένα (μικρής έντασης) εκλυτικό αίτιο> έκκριση αδρεναλίνης > έναρξη απάντησης «μάχης η φυγής» (fight or flight response) > προετοιμασία του σώματος για δράση > ταχυκαρδία, ταχύπνοια (που μπορεί να εκληφθεί σαν δύσπνοια) κι εφίδρωση (που συντελεί στην απώλεια θερμότητας) > λόγω της ταχύπνοιας «πέφτουν» τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα στο αίμα > μειώνεται το pH του αίματος (μια κατάσταση γνωστή σαν «αναπνευστική αλκάλωση» ή «υποκαπνία») > η μείωση του pH προκαλεί μούδιασμα, ζάλη ή αίσθημα καύσου. Η έκκριση αδρεναλίνης προκαλεί επίσης σύσπαση των αγγείων κάτι που συντελεί στην επιδείνωση του αισθήματος ζάλης.

Συχνά, επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού οδηγούν το άτομο στην «αγοραφοβία» που είναι ο φόβος της βίωσης μιας δύσκολης ή ντροπιαστικής κατάστασης μπροστά σε κόσμο κι από την οποία (κατάσταση) το άτομο δεν θα μπορέσει να ξεφύγει. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι άνθρωποι που υποφέρουν από αγοραφοβία να περιορίζουν τις εξόδους τους από το σπίτι, να αποφεύγουν τα πολυσύχναστα μέρη και τα μέσα μαζικής μεταφοράς και σταδιακά να έχουν δυσκολία ακόμη και στο απομακρυνθούν από το ασφαλές τους μέρος.

Το γιατί συμβαίνουν οι κρίσεις πανικού σε κάποιον άνθρωπο ενώ σε άλλους όχι δεν είναι απόλυτα γνωστό. Φαίνεται ότι άτομα που υφίστανται κρίσεις είναι γενικά περισσότερο αγχώδη, ακόμη και στην (υποτιθέμενη) ηρεμία τους, άρα έχουν έναν αυξημένο «τόνο» ηρεμίας στο αυτόνομο νευρικό σύστημα (το τμήμα του νευρικού συστήματος που διαχειρίζεται όχι μόνο τις ακούσιες ενέργειες του σώματος αλλά και το άγχος, μεταξύ άλλων) με αποτέλεσμα να διεγείρεται το άγχος τους και να φτάνει σε παθολογικά πλαίσια πιο γρήγορα από ότι σε άλλους ανθρώπους. Βέβαια κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι πίσω από τις κρίσεις πανικού υποκρύπτονται μια σειρά από ψυχολογικά αίτια που εκτείνονται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας κάποιου έως και ασυνείδητες συγκρούσεις.

Θεραπευτικά, σήμερα, η ψυχιατρική διαθέτει ένα πλήρες «οπλοστάσιο» που απαρτίζεται από βιολογικούς παράγοντες (κυρίως αντικαταθλιπτικά φάρμακα) και εξειδικευμένες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις. Η χρήση φαρμάκων δεν είναι μονόδρομος και στατιστικά για τους περισσότερους ασθενείς μας η λύση εκλογής είναι η ψυχοθεραπευτική προσέγγιση.